Bill Ackman – Kẻ dám một mình đối đầu cả Phố Wall

Cậu sinh viên Harvard thích hỏi “Tại sao?”

Chappaqua – một thị trấn nhỏ yên bình ở ngoại ô New York – là nơi cậu bé Bill Ackman lớn lên. Cha ông, Lawrence David Ackman, là một doanh nhân bất động sản thành công; mẹ ông, Ronnie I. Posner, là người phụ nữ thông minh và mạnh mẽ.

Gia đình khá giả, nhưng Bill không được dạy phải “đi theo con đường an toàn” – ông được dạy phải tự tìm con đường riêng.

Ngay từ nhỏ, Ackman đã có một thói quen khiến giáo viên lẫn bạn bè đau đầu: luôn hỏi “Tại sao?”.
“Tại sao mọi người tin điều đó?”, “Tại sao lại phải làm như vậy?”. Câu hỏi tưởng chừng phiền toái ấy lại trở thành nền tảng cho tư duy phản biện – thứ sau này giúp ông khác biệt với cả Phố Wall.

Khi vào Harvard College, Ackman chọn học Xã hội học, và đề tài luận văn tốt nghiệp của ông về bất bình đẳng và  phân biệt chủng tộc trong tuyển sinh của Harvard.

Ngay từ thời sinh viên, Ackman đã không ngại chạm vào điều người khác sợ nói.

Một ngày, ông tình cờ đọc Nhà đầu tư thông minh của Benjamin Graham. Cuốn sách đã thay đổi cuộc đời ông. Nó dạy rằng đầu tư không phải trò chơi của cảm xúc, mà là bài kiểm tra của lý trí và kỷ luật.

Khi gấp sách lại, Ackman biết: con đường đời mình sẽ gắn với đầu tư – nơi ông có thể biến những câu hỏi “Tại sao?” thành lợi thế lớn nhất.

Gotham Partners – Khi tuổi trẻ bốc lửa gặp thực tế tàn nhẫn

Năm 1992, vừa nhận bằng MBA từ Harvard Business School, Ackman cùng người bạn David Berkowitz lập quỹ đầu tư Gotham Partners, với số vốn ban đầu chỉ 3 triệu USD, phần lớn từ gia đình và bạn bè.

Quỹ tập trung mua cổ phiếu của các công ty nhỏ bị thị trường bỏ quên – và thắng liên tục.

Chỉ vài năm sau, họ được chú ý khắp Phố Wall. Gotham thậm chí cùng Leucadia National Corporation tham gia đấu thầu mua lại Rockefeller Center – biểu tượng của New York. Thương vụ thất bại, nhưng danh tiếng của Ackman được biết đến rộng rãi.

Đến cuối thập niên 1990, Gotham đã quản lý hơn 500 triệu USD tài sản – một con số đáng kinh ngạc với hai người đàn ông chưa đến 35 tuổi.

Nhưng như mọi câu chuyện thành công, tham vọng bắt đầu lấn át thận trọng. Ackman chuyển sang đầu tư vào bất động sản tư nhân và sân golf, những tài sản khó thanh khoản. Khi một dự án thất bại và hàng loạt vụ kiện ập đến, quỹ rơi vào khủng hoảng.

Năm 2002, Gotham sụp đổ. Ackman mất gần như tất cả. Người ta nói: “Ackman hết thời rồi.” Nhưng với ông, đó là bài học vỡ lòng về kỷ luật và giới hạn.

MBIA – Cuộc chiến cô độc chống lại hệ thống tài chính

Sau khi Gotham tan rã, Ackman không nghỉ ngơi. Ông biến mất khỏi truyền thông, chỉ để vùi đầu vào hàng nghìn trang tài liệu của một công ty bảo hiểm tên MBIA – tổ chức được xem như “thành trì an toàn” của Phố Wall.

MBIA bảo hiểm cho hàng nghìn tỷ USD trái phiếu và tài sản tài chính phái sinh. Ai cũng nghĩ đây là mô hình không thể sụp đổ. Nhưng Ackman, sau sáu năm nghiên cứu, phát hiện ra sự thật: MBIA đang bảo hiểm cho những khoản nợ mà chính họ không hiểu rõ – đặc biệt là nợ thế chấp rủi ro cao.

Ackman công khai công bố bản phân tích dày hàng trăm trang, cảnh báo rằng một khủng hoảng nợ có thể khiến MBIA vỡ nợ hàng loạt.

Phố Wall nổi giận. Ông bị điều tra bởi SEC và Tổng chưởng lý bang New York Eliot Spitzer, bị gán mác “kẻ phá hoại”.

Nhưng Ackman không lùi. Ông mua các hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng (CDS) để đặt cược vào sự sụp đổ của MBIA.

Khi khủng hoảng tài chính 2008 nổ ra, MBIA mất hạng tín dụng AAA, cổ phiếu rơi tự do. Ackman thắng lớn, kiếm hơn 1,1 tỷ USD.

Điều đáng nói không phải là tiền, mà là niềm tin vào dữ liệu và lý trí. Khi cả thị trường tin vào ảo tưởng an toàn, ông chọn đứng một mình – và đúng.

Pershing Square – Tập trung, chủ động và dám thay đổi

Sau MBIA, Ackman thành lập Pershing Square Capital Management vào năm 2004, với 54 triệu USD vốn ban đầu.

Lần này, ông thay đổi triệt để: ít cổ phiếu hơn, nghiên cứu sâu hơn, hành động mạnh hơn.

Ackman tin rằng đầu tư không phải chỉ là mua rẻ – bán đắt, mà là hiểu sâu và tạo giá trị thực.
Ông thường chỉ nắm 8–12 cổ phiếu, tập trung vào doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh bền vững, bảng cân đối mạnh, ban lãnh đạo giỏi.

Những thương vụ kinh điển:

• Wendy’s: ép tách mảng Tim Hortons để giải phóng giá trị cổ đông.
• Canadian Pacific Railway: tái cấu trúc toàn diện, cổ phiếu từ 49 USD lên 220 USD trong ba năm.
• Chipotle Mexican Grill: mua khi công ty khủng hoảng vì ngộ độc thực phẩm – và ba năm sau, cổ phiếu tăng gấp đôi.

Pershing Square đạt lợi nhuận trung bình 16,5%/năm, vượt xa chỉ số S&P 500.

Những cú ngã: Herbalife và Valeant – Khi niềm tin bị thử thách

Không ai đi qua Phố Wall mà không mang vài vết thương, và Ackman cũng vậy.

Herbalife – Trận chiến tỷ đô giữa những cái tôi

Năm 2012, Ackman tuyên chiến với Herbalife, công ty đa cấp thực phẩm chức năng nổi tiếng.
Ông tuyên bố công khai rằng Herbalife là mô hình kim tự tháp, và đặt cược 1 tỷ USD rằng cổ phiếu sẽ sụp đổ.

Nhưng ông không ngờ, đối thủ của mình sẽ là Carl Icahn – tỷ phú già từng có hiềm khích cá nhân. Icahn mua ngược cổ phiếu Herbalife, đẩy giá lên, còn hai người thì cãi nhau nảy lửa trên CNBC – trở thành “trận đấu truyền hình đắt giá nhất thập kỷ”.

Kết quả: Herbalife đã dàn xếp với Ủy ban Thương mại Liên bang, đồng ý trả 200 triệu đô la và tái cấu trúc các hoạt động kinh doanh của mình để đổi lấy việc không bị dán nhãn là mô hình kim tự tháp.

Cổ phiếu không sụp đổ. Ackman mất gần 1 tỷ USD.

Valeant – Bài học đắt giá về niềm tin mù quáng

Năm 2015, Ackman đầu tư 4,6 tỷ USD vào Valeant – công ty nổi tiếng với chiến lược mua thuốc cũ, tăng giá và tối ưu lợi nhuận. Ông tin đây là tương lai của ngành dược.

Nhưng năm 2016, scandal thao túng giá và gian lận kế toán nổ ra. Valeant sụp đổ, và Ackman lỗ khoảng 4 tỷ USD – cú ngã đau nhất trong sự nghiệp.

Từ đó, ông trở nên điềm tĩnh và thận trọng hơn, chỉ đầu tư khi hiểu sâu đến tận gốc rễ.

Cú trở lại rực rỡ và di sản của một kẻ không chịu gục ngã

Đầu năm 2020, khi thế giới còn xem COVID-19 chỉ là “một cơn cúm lớn”, Ackman đã mua 27 triệu USD hợp đồng phòng ngừa rủi ro tín dụng.

Vài tuần sau, thị trường sụp đổ. Các hợp đồng đó mang về 2,6 tỷ USD lợi nhuận, giúp Pershing Square tăng 70% trong năm hỗn loạn nhất của thế kỷ.

Khi cả thế giới hoảng loạn, Ackman lên CNBC kêu gọi chính phủ đóng cửa toàn quốc 30 ngày để cứu nền kinh tế – lời kêu gọi gây tranh cãi nhưng phản ánh đúng bản chất ông: dám nói điều người khác không dám nói.

Ngoài đầu tư, Ackman còn là một nhà từ thiện lớn.

Ông cùng vợ cũ Karen Herskovitz sáng lập Pershing Square Foundation, đã tài trợ hơn 750 triệu USD cho giáo dục, y tế, nhân quyền. Năm 2021, ông tặng 1,36 tỷ USD cổ phiếu Coupang cho các tổ chức phi lợi nhuận. Ông cũng ký vào The Giving Pledge, cam kết hiến ít nhất 50% tài sản của mình.

Về chính trị, Ackman là người thẳng thắn, thường chỉ trích cả chính quyền và giới học thuật.
Trong năm 2024, ông gây chú ý khi công khai ủng hộ Donald Trump, sau nhiều năm ủng hộ Đảng Dân chủ – một bước ngoặt thể hiện ông luôn suy nghĩ độc lập.

Đến tháng 7 năm 2025, tài sản của Ackman đạt 9,4 tỷ USD. Ông vẫn đang điều hành Pershing Square, vẫn viết thư cho cổ đông với cùng giọng văn lạnh lùng, kỷ luật và kiên định như hai mươi năm trước.

Kết – Bill Ackman và nghệ thuật đứng một mình

Bill Ackman không phải thiên tài sinh ra để chiến thắng – ông là người học cách đứng vững trong bão tố.

Từ cú sụp đổ của Gotham đến cú ngã 4 tỷ USD với Valeant, từ trận chiến Herbalife đến cú trở lại rực rỡ trong COVID, ông chứng minh rằng sức mạnh của nhà đầu tư không nằm ở việc không bao giờ sai, mà nằm ở khả năng dám sai và dám đứng dậy.

Với thế hệ trẻ, Bill Ackman không chỉ là biểu tượng của tài chính – ông là tấm gương của tư duy độc lập, dũng cảm và lòng kiên định.

Trong một thế giới nơi đám đông luôn ồn ào, ông chọn im lặng và để sự thật lên tiếng.