Prem Watsa: Tỷ phú đầu tư – người xây con tàu trước cơn bão

Prem Watsa – ông cũng nắm giữ công ty bảo hiểm, và biến nó thành đế chế hàng tỷ USD, và được xem là “Warren Buffett của Canada”, đã có một hành trình sống đầy nghị lực và con đường đầu tư hiệu quả. Tuy nhiên thực tế, ông không được biết đến nhiều trong giới đầu tư, đặc biệt ở Việt Nam.

Prem Watsa là người gốc Ấn Độ và di cư đến Canada, Watsa không chỉ xây dựng sự giàu có mà còn nhấn mạnh vào đạo đức, tính toàn vẹn và trách nhiệm xã hội, chứng minh rằng thành công thực sự nằm ở việc bảo vệ giá trị lâu dài thay vì chạy theo lợi nhuận ngắn hạn.

Ông là biểu tượng của sự kiên nhẫn, trí tuệ và khả năng nhìn xa trông rộng trong thế giới đầu tư đầy biến động.

Prem Watsa – Trí tuệ bình tĩnh giữa cơn lốc thị trường

Prem Watsa sinh ngày 05/08/1950, ở Ấn Độ và là con thứ ba trong bốn anh em, ông lớn lên dưới sự giáo dục nghiêm khắc của cha – một giáo viên Anh văn và toán học, sau này trở thành hiệu trưởng một trường nam sinh danh tiếng. Cha ông, từng mồ côi từ nhỏ – sau này trở thành một học giả và hiệu trưởng, đã truyền cho Watsa giá trị về sự chăm chỉ, trung thực và đức tin.

Lớn lên, Watsa học kỹ sư hóa học tại Viện Công nghệ Ấn Độ Madras (một trong những trường danh giá nhất châu Á).  Sau đó, Watsa chuyển hướng kinh doanh, nộp đơn vào Học viện quản trị Ấn Độ nhưng bị từ chối lần đầu, nên làm việc một năm rồi nộp lại thành công.

Tuy nhiên, năm 1972, ông di cư đến Canada theo lời khuyên của cha, cùng anh trai, số tiền ít ỏi. Do đó, ông làm đủ nghề như bán lò sưởi và máy điều hòa để trang trải học phí MBA.

Sự nghiệp của Watsa bắt đầu năm 1974 khi ông làm phân tích viên đầu tư cho một công ty bảo hiểm. Tại đây, ông đã đọc cuốn Phân tích chứng khoán của Benjamin Graham, khơi dậy niềm đam mê đầu tư giá trị. 9 năm sau, năm 1983, ông làm Phó Chủ tịch tại GW Asset Management. Năm 1984, ông đồng sáng lập Hamblin Watsa Investment Counsel với sếp của mình.

Bước ngoặt lớn nhất là năm 1985, khi ông tổ chức nhóm nhà đầu tư mua lại Markel Financial – một công ty bảo hiểm xe tải Canada sắp phá sản. Và sau này, ông đổi tên công ty ông thành Fairfax Financial Holdings, lấy cảm hứng từ “fair, friendly acquisitions” (mua lại công bằng và thân thiện), mô phỏng theo Berkshire Hathaway của Warren Buffett.

Dưới sự lãnh đạo của ông, Fairfax phát triển vượt bậc trong 35 năm, giá cổ phiếu và giá trị sổ sách tăng hơn 1000 lần tầm 19%/năm, Fairfax cũng trở thành công ty lớn hoạt động tại hơn 100 quốc gia, chuyên về bảo hiểm tài sản, thương vong và tái bảo hiểm. Trong quyết định đầu tư của ông, ông nổi bật bỏ ra số tiền lớn mua CDS, là kiếm lợi nhuận khổng lồ khi khủng hoảng xảy ra.

Nhưng điều làm Watsa nổi bật không chỉ là con số tài chính, mà là văn hóa công ty ông xây dựng: coi trọng con người, minh bạch, và đạo đức. Ông viết thư cổ đông hàng năm, chia sẻ phân tích sâu sắc về thị trường và bài học lịch sử, tương tự Buffett.

Ông cũng là nhà từ thiện lớn chocộng đồng, hỗ trợ bệnh viện, bảo tàng và các tổ chức giáo dục.

Phong cách đầu tư: Bảo vệ trước, tấn công sau

Prem Watsa không chạy theo cổ phiếu “hot” hay xu hướng công nghệ chóng vánh. Ông là bậc thầy đầu tư giá trị, tập trung mua tài sản bị định giá thấp với biên an toàn cao, kết hợp bảo hiểm và đầu tư dài hạn.

Phong cách của ông tóm gọn trong 4 điểm chính:

• Tập trung vào bảo hiểm và đầu tư dài hạn: Là CEO của công ty Fairfax, ông lấy tiền từ phí bảo hiểm để đi đầu tư. Ông thích mua cổ phiếu, trái phiếu, nhưng tránh xa hàng hóa. Ông tin tưởng vào trái phiếu chính phủ Mỹ và Canada, và thường dùng cách “hedging” (bảo hiểm danh mục) để phòng ngừa rủi ro.
• Đầu tư ngược đám đông (contrarian investing): Khi nhiều người sợ hãi mà bán tháo, ông lại đi mua. Ví dụ, trước khủng hoảng 2008, ông mua CDS (một loại hợp đồng bảo hiểm tài chính) để kiếm lời. Ông cũng đầu tư vào những công ty bị ít người chú ý như Johnson & Johnson, Kraft, Wells Fargo, US Bancorp – nhiều công ty trùng với Buffett.
• Quản lý rủi ro là quan trọng nhất: Ông luôn chú trọng giữ cho danh mục đầu tư an toàn bằng cách phòng ngừa rủi ro và nắm giữ nhiều tài sản chắc chắn như trái phiếu chính phủ. Ông nói biên an toàn phải giống như cây cầu La Mã: chắc chắn và bền vững, để chịu được mọi rủi ro.
• Đa dạng hóa và mua lại thông minh: Công ty Fairfax lớn mạnh nhờ mua lại nhiều công ty theo cách thân thiện, mở rộng sang tái bảo hiểm và các thị trường mới nổi. Ông cũng bán bớt những mảng yếu, rồi đem tiền tái đầu tư vào chỗ tốt hơn.

Triết Lý Đầu Tư: Chu kỳ, Thận trọng, và Biên an toàn

Triết lý của Prem Watsa chịu ảnh hưởng từ Benjamin Graham, Warren Buffett và Sir John Templeton – người ông gặp hàng năm như mentor. Với ông, thị trường là đám đông cảm xúc, cơ hội ở sự không hiệu quả.

Triết lý xoay quanh 4 trụ cột:

• Chu kỳ thị trường: Ông tin rằng thị trường luôn lặp lại giữa bi quan đến hưng phấn. Ngay từ 2003, ông đã cảnh báo rủi ro trong chứng khoán hóa và đoán trước khủng hoảng nhà ở. Ông nói: “Cây không mọc mãi lên trời, thị trường cũng không rơi mãi xuống đất.”
• Thận trọng và phòng ngừa rủi ro: Ông nhấn mạnh, chỉ dự đoán mưa là chưa đủ, phải có tàu để đi qua bão. Fairfax luôn chuẩn bị cho những “thiên nga đen” hiếm gặp. Nhờ vậy, nhờ CDS trong năm 2008, công ty đã sống sót qua khủng hoảng.
• Biên an toàn: Ông chỉ mua tài sản khi giá rẻ hơn giá trị thật để nếu sai cũng ít thiệt hại. Ông ví dụ cầu La Mã: “người thiết kế phải đứng dưới trước khi xe chạy qua, nên họ xây cực kỳ chắc chắn”
• Tư duy toàn cầu và sống đạo đức: Sinh ở Ấn Độ, sống ở Canada, ông đầu tư khắp nơi từ Mỹ đến châu Á. Với ông, đầu tư còn là hành trình đạo đức: phải minh bạch, tôn trọng con người và có trách nhiệm với xã hội. Dù là tỷ phú, ông vẫn sống giản dị, đặt đức tin và gia đình lên hàng đầu.

Phong cách tư duy: Tư duy bậc cao và kiên nhẫn

Prem Watsa không tư duy như trader ngắn hạn hay nhà toán học. Ông suy nghĩ như triết gia tài chính, kết hợp tâm lý hành vi, lịch sử kinh tế và tư duy dài hạn. Ông áp dụng “Tư duy level 2” – không chỉ bề mặt, mà đào sâu những gì đám đông bỏ qua. Ví dụ, khi thị trường sụp đổ, ông hỏi: “Giá trị thực doanh nghiệp là gì? Có phục hồi không?”

Tư duy ông thấm đẫm tôn trọng lịch sử và con người. Ông hiểu thị trường là nơi cảm xúc chi phối – tham lam, sợ hãi, ảo tưởng. Ông mượn khái niệm từ Graham và Templeton: “Bản chất con người không thay đổi, mọi người muốn thành công ngắn hạn và kiếm tiền nhanh.”

Ông kiên nhẫn chờ đợi, tập trung dài hạn – giúp Fairfax tăng trưởng nhanh chóng. Là người học suốt đời, ông đọc sách, gặp mentor, áp dụng kiến thức liên ngành. Ông ưu tiên đức tin, gia đình và toàn vẹn: “Từ ngày đầu, tôi muốn xây công ty tốt, đối xử tốt nhân viên và khách hàng, làm việc chăm cho cổ đông.”

Tóm lại, khi người ta dự đoán thị trường, Prem Watsa… xây dựng con tàu và chờ cơn mưa. Ông không chỉ đầu tư để giàu có, mà để bảo vệ giá trị, tạo di sản bền vững, chứng minh rằng trí tuệ, kiên nhẫn và đạo đức luôn thắng thế trong thế giới tài chính hỗn loạn.

Ngoài ra, bạn có thể tham khảo các thư cổ đông hàng năm của ông trên website Fairfax, nơi ông chia sẻ phân tích sâu sắc về thị trường – đầy tính triết lý và bài học thực tiễn.