Michael Burry – Từ bác sĩ đến nhà đầu tư nổi tiếng

Người chống lại Phố Wall

Giữa cơn say của Phố Wall, khi bong bóng nhà đất Mỹ căng phồng như quả bóng chờ chực nổ, các ngân hàng thi nhau phát tiền cho những khoản vay dưới chuẩn, cả thị trường hân hoan trong ảo giác giàu sang.

Giữa bữa tiệc đó, chỉ có một kẻ dị biệt dám đứng lên chống lại nó: Michael Burry.

Ông không chỉ đi ngược đám đông, mà còn đặt cược cả sự nghiệp, danh tiếng và từng đồng vốn của mình vào một niềm tin lạnh lùng – rằng cả hệ thống tài chính Mỹ sẽ sụp đổ.

Và rồi, khi cơn bão 2008 quét qua, mọi thứ tan hoang, Burry bước ra từ đống đổ nát như một huyền thoại: một trong số ít nhà đầu tư kiếm được hàng trăm triệu đô la nhờ nhìn thấy sự thật mà cả thế giới cố tình ngoảnh mặt làm ngơ.

Từ bác sĩ thành huyền thoại đầu tư

Michael Burry sinh năm 1971, tại San Jose, California, và  bắt đầu sự nghiệp không phải bằng tài chính, mà bằng y khoa. Sau khi tốt nghiệp trường y, ông từng là bác sĩ nội trú tại khoa thần kinh và sau đó là khoa bệnh lý ở Bệnh viện Stanford.

Nhưng con đường ấy nhanh chóng dừng lại. Burry không hoàn thành cả hai khóa nội trú, bởi tâm trí ông không bị cuốn hút bởi những ca mổ não phức tạp, mà bởi những bảng số liệu và thị trường chứng khoán.

Điều kỳ lạ là, ngay cả khi làm bác sĩ, ông đã thức đêm để đọc báo cáo tài chính thay vì sách y khoa. Chính sự “lệch nhịp” đó đã mở đường cho một hành trình khác thường.

Từ năm 1996, Burry bắt đầu viết những phân tích sắc bén trên diễn đàn chứng khoán Silicon Investor. Ông bàn về đầu tư giá trị với niềm tin gần như tuyệt đối vào di sản của Benjamin Graham và David Dodd.

Với ông, mọi quyết định đầu tư đều phải xuất phát từ khái niệm “biên độ an toàn 100%” – một lớp đệm bảo vệ vốn khỏi sai lầm.

Sự kiên định ấy nhanh chóng thu hút sự chú ý của các ông lớn như Vanguard, White Mountains Insurance Group, và cả Joel Greenblatt – một huyền thoại đầu tư. Đó là minh chứng cho năng lực đặc biệt: từ một bác sĩ vô danh, chỉ với vài dòng bình luận trên mạng, ông đã khiến Phố Wall phải ngước nhìn.

Năm 2000, sau khi đóng cửa trang web cá nhân, Burry thành lập quỹ đầu cơ Scion Capital, dùng tiền vay và khoản thừa kế gia đình.

Ông đặt tên quỹ theo tiểu thuyết The Scions of Shannara, một tác phẩm ưa thích của mình – như một tuyên ngôn rằng đầu tư cũng là một cuộc phiêu lưu không kém gì thế giới giả tưởng.

Ngay từ đầu, Scion đã tạo ra lợi nhuận lớn, vượt xa thị trường và đưa tên tuổi Burry vào danh sách những ngôi sao mới nổi.

Cú đánh cược lịch sử

Bước ngoặt lịch sử đến vào năm 2005, trong khi hầu hết mọi người tin rằng giá nhà Mỹ chỉ có thể tăng, Burry lặng lẽ đọc hàng nghìn hợp đồng thế chấp. Ông phát hiện ra: những khoản vay dưới chuẩn, với lãi suất “mồi nhử” ban đầu thấp nhưng sau đó tăng vọt, chắc chắn sẽ khiến người vay vỡ nợ hàng loạt. Nếu giá nhà giảm, cả hệ thống sẽ sụp đổ.

Burry không nhìn thị trường bằng ánh mắt lạc quan như số đông; ông tự hỏi câu ngược lại: “Điều gì sẽ xảy ra nếu mọi thứ không như ta nghĩ?”. Và chính câu hỏi ấy đã dẫn ông đến quyết định táo bạo: short thị trường nhà đất Mỹ.

Ông tiếp cận Goldman Sachs và một số ngân hàng lớn, thuyết phục họ tạo ra công cụ tài chính đặc biệt – hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng (CDS) – để ông đặt cược chống lại bong bóng nhà đất.

Với đa số, đây là hành động điên rồ. Ngay cả nhà đầu tư trong quỹ của ông cũng nổi loạn, cho rằng ông đã mất trí, đòi rút vốn.

Burry khi đó không chỉ đối mặt với thị trường, mà còn đối mặt với chính những người ông đang quản lý tiền cho họ. Áp lực lớn đến mức sức khỏe của ông suy sụp. Nhưng ông không lùi bước, bởi dữ liệu đã chỉ ra sự thật mà đám đông muốn phớt lờ.

Rồi điều không tưởng đã xảy ra. Năm 2007–2008, bong bóng bất động sản Mỹ nổ tung, Lehman Brothers sụp đổ, và Phố Wall chao đảo.

Khi khói bụi tan đi, Burry trở thành một trong số ít kẻ thắng trận. Ông mang về hơn 700 triệu USD cho nhà đầu tư và bỏ túi cá nhân khoảng 100 triệu USD.

Câu chuyện của ông sau đó được ghi lại trong cuốn sách The Big Short của Michael Lewis và bộ phim cùng tên, biến Burry thành biểu tượng của trí tuệ đi ngược dòng.

Sau chiến thắng ấy, ông đóng cửa Scion Capital vào năm 2008. Nhưng đến năm 2013, Burry trở lại với Scion Asset Management, mở ra một chương mới.

Phong cách và triết lý đầu tư của Michael Burry

Michael Burry là mẫu nhà đầu tư không tin vào tiếng ồn, ông chỉ tin vào dữ liệu. Burry  đầu tư như  một bác sĩ giải phẫu: kiên nhẫn mổ xẻ từng con số, từng hợp đồng, từng chi tiết mà cả thị trường bỏ qua.

Ông không mua cổ phiếu vì nó “có vẻ hấp dẫn” hay vì người ta đồn thổi, mà vì ông đã tận mắt nhìn thấy phần xương thịt còn lành mạnh bên trong đống xác xơ xác thị trường bỏ lại.

1. Đi ngược dòng – cô đơn nhưng có lý do

Burry không bao giờ quan tâm đến đám đông nghĩ gì. Nếu cả Phố Wall hò reo một hướng, ông sẵn sàng rẽ sang lối khác – miễn là dữ liệu ủng hộ ông.

Triết lý của ông rất rõ: “Đám đông có thể đúng trong ngắn hạn, nhưng sai lầm trong dài hạn thường đến từ chính sự tự tin tập thể.”

Cú short 2008 chính là ví dụ điển hình: ông bị cả giới tài chính chê cười, nhà đầu tư trong quỹ nổi loạn, nhưng cuối cùng chỉ ông đúng, còn đám đông thì trả giá.

2. Tập trung thay vì phân tán

Trong khi nhiều quỹ dàn trải danh mục 30–50 cổ phiếu để “giảm rủi ro”, Burry thường chỉ giữ 6–10 cổ phiếu.

Ông tin rằng đa dạng hóa quá mức chỉ là cái cớ cho sự thiếu hiểu biết. Giống như một bác sĩ giỏi, thay vì kê cả tá loại thuốc, ông chọn đúng loại duy nhất có tác dụng.

3. Biên an toàn tuyệt đối

Burry học từ Benjamin Graham rằng, để bảo vệ vốn, nhà đầu tư cần một lớp đệm – biên an toàn. Nhưng ông không thỏa hiệp: biên độ an toàn của ông phải gần như tuyệt đối, không chỉ “một chút”.

Điều này khiến ông thường mua vào những cổ phiếu “trông như xác đường”: công ty bị bỏ rơi, giá rẻ đến mức chẳng ai ngó ngàng, nhưng vẫn còn giá trị cốt lõi. Và khi thị trường quay lại nhận ra, ông đã ở đó từ lâu.

4. Tránh thua lỗ quan trọng hơn tìm thắng lợi

Triết lý cốt lõi của Burry là chú trọng đến rủi ro.

Với Burry, đầu tư không phải là cuộc đua để chiến thắng mọi người, mà là trò chơi sinh tồn – tránh bị loại khỏi bàn chơi.

5. Dữ liệu trên cảm xúc

Nếu thị trường giống như một sân khấu đầy tiếng hò hét, thì Burry lại ở hậu trường, đọc từng bản hợp đồng dày hàng trăm trang.

Cách ông tìm ra quả bom nổ chậm trong hệ thống cho vay dưới chuẩn chứng minh rằng: trong đầu tư, cảm xúc và sự lạc quan tập thể dễ khiến con người mù quáng. Chỉ dữ liệu, sự thật trần trụi, mới dẫn bạn đi đúng hướng.

Lời kết

Michael Burry không phải là một nhà đầu tư “hào nhoáng” theo kiểu Phố Wall. Ông ít khi xuất hiện trước truyền thông, sống giản dị và luôn giữ khoảng cách với sự ồn ào của thị trường. Nhưng chính phong cách trầm lặng, độc lập và sắc bén ấy đã khiến tên tuổi ông trở thành huyền thoại.

Câu chuyện của Burry nhắc nhở chúng ta rằng: để thành công vượt trội, đôi khi bạn phải dám đứng một mình, dám tin vào sự thật ngay cả khi cả thế giới phủ nhận nó.

Trong đầu tư – cũng như trong cuộc đời – người chiến thắng cuối cùng không phải là kẻ chạy nhanh nhất, mà là kẻ có khả năng nhìn xa hơn, sâu hơn và kiên định với con đường mình chọn.