Cổ phiếu là gì? 5+ Đặc điểm & 10 điều lớn phải biết về cổ phiếu!

Bạn muốn đầu tư chứng khoán nhưng lại chưa hiểu cổ phiếu là gì. Làm sao để mua bán cổ phiếu và hiểu biết một cách trọn vẹn và chính xác cổ phiếu?

Bài viết này CophieuX – Ngọ sẽ đưa ra cả khía cạnh thiên về học thuật đã đơn giản hóa để bạn có thể hiểu được cổ phiếu là gì nhằm giúp bạn sớm trở thành nhà đầu tư thực thụ.

Mục lục:

1. Cổ phiếu là gì?
2. Lưu ý khi sở hữu cổ phiếu
3. Lợi ích khi sở hữu cổ phiếu là gì?
4. 5 đặc điểm khi sở hữu cổ phiếu
5. Các dạng cổ phiểu là gì?
6. Lịch sử về hình thành cổ phiếu
7. Cổ phiếu có phải là cờ bạc?
8. Lãi cổ phiếu nhờ đâu?
9. Làm thế nào để mua bán cổ phiếu
10. Cách để thành nhà đầu tư cổ phiếu thành công

Bắt đầu nhé!

I. Cổ phiếu là gì?

Cổ phiếu là cái giấy xác nhận bạn có sở hữu cổ phần của một công ty cụ thể. Nó có thể là chứng chỉ hoặc bút toán sổ sách, dữ liệu điện tử xác nhận là bạn là cổ đông, bạn đang nắm cổ phần và đồng chủ sở hữu của công ty.

Một công ty niêm yết trên sàn chứng khoán có thể có từ vài trăm cổ đông đến vài trăm ngàn cổ đông. Miễn cứ nắm cổ phiếu thì bạn được gọi là cổ đông.

Giả định, bạn thành lập công ty chế biến sữa tên là Vinamilk (VNM), lúc đầu nó nhỏ và chỉ có một vài cổ đông.

Bạn góp 500 triệu, 5 nhân viên của bạn góp 100 triệu/người. Khi đó công ty VNM của bạn sẽ có 6 cổ đông, với tổng vốn góp là 1 tỷ đồng. bạn sẽ sở hữu 50.000 cổ phiếu và mỗi nhân viên của bạn sở hữu là 10.000 cổ phiếu (với mệnh giá lúc đầu là 10.000 đồng/cổ phiếu)

Khi công ty Vinamilk của bạn phát triển, bạn muốn huy động vốn để có nhiều tiền hơn mở rộng nhà máy, phát triển hệ thống phân phối.

Khi đó bạn sẽ phát hành cổ phiếu và bán cho người khác ở một mức giá hợp lý thuận mua vừa bán. Khi đó người ta mua 5.000 cổ phiếu, thì sẽ nhận chứng chỉ cho biết người ta nắm số lượng 5.000 cổ phiếu Vinamilk.

Khi đủ điều kiện nhất định, công ty sữa Vinamilk của bạn có quyền và có thể niêm yết trên sàn chứng khoán.

Bản chất của thị trường chứng khoán là kênh huy động vốn tiền vào hoạt động kinh doanh, hoặc mua bán cổ phiếu nếu 2 bên đồng ý về mức giá. Khi đó thay vì chứng chỉ bằng giấy, sẽ chuyển thành lưu ký điện tử!

Khi đó bạn có thể thoái vốn một cách dễ dàng, tùy vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và cung cầu thị trường giá cổ phiếu có thể cao đến vài lần, đến vài chục lần thậm chí hàng trăm lần so với giá ban đầu.

II. Lưu ý quan trọng về việc sở hữu cổ phiếu là gì?

Bạn nắm giữ cổ phiếu có nghĩa là bạn là sở hữu 1 phần công ty.

Khi bạn sở hữu cổ phiếu, thì bạn sở hữu tỷ lệ % của công ty đó, bao gồm % tài sản (máy móc, xe cộ, bàn ghế, tòa nhà) % lợi nhuận, và % triển vọng của nó.

Khi biểu quyết các vấn đề quan trọng cũng dựa vào tỷ lệ % này; 1 nhà đầu tư sở hữu 1.000.000 phiếu thì đáng giá gấp đôi tổng 50 người mà mỗi người sở hữu 10.000 cổ phiếu.

Tuy nhiên, doanh nghiệp cổ phần có tính pháp nhân.

Điều đó có nghĩa: Bạn nắm 10% số lượng cổ phiếu, nhưng bạn không thích công ty nữa, bạn không có quyền lên trụ sở công ty là lấy đi 1/10 số bàn ghế hay tiền của nó.

Khi đó bạn chỉ có thể tìm người để bán đi số cổ phiếu của mình mà thôi, chứ không thể xẻ thịt công ty được, bạn cũng không thể bắt buộc công ty mua cổ phiếu lại.

Do đó, cổ đông không thể muốn làm gì với doanh nghiệp như phân phối lợi nhuận hay quyết định về tài sản mà phải thông qua đại hội cổ đông, hoặc lãnh đạo công ty nếu được đại hội cổ đông ủy quyền.

Khi bạn nắm 10% cổ phiếu công ty, bạn không thể tự ý quyết định nhưng khi công ty làm ăn có lãi và quyết định dành 100 tỷ trả cổ tức cho cổ đông, thì bạn sẽ nhận được 1/10 của 100 tỷ, tức là 10 tỷ.

Hoặc khi công ty làm ăn không tốt, quyết định bán tài sản thanh lý và đóng cửa, nếu bán được 20 tỷ thì bạn sẽ nhận về 1/10 của 20 tỷ tức là 2 tỷ.

Khi bạn nắm cổ phiếu, bạn không có quyền muốn làm gì với công ty thì làm. Công ty là một pháp nhân. Nhưng khi chia lãi, quyền biểu quyết bạn có quyền tương ứng với tỷ lệ % mình nắm giữ.

Chúng ta hay nghe nói Tập đoạn Vingroup (với Vinhomes, Vinfast, Vinmart…) là của tỷ phú Phạm Nhật Vượng. Điều này là hoàn toàn không đúng!

Phạm Nhật Vượng là một cổ đông có số lượng cổ phiếu rất lớn của Vingroup mà thôi, ông được đại hội cổ đông bầu trong cương vị lãnh đạo, để quản lý và đưa ra những quyết sách của Vingroup.

Vingroup – nó tên rõ ràng. Nó là một pháp nhân, nên nó sở hữu tài sản của mình, chứ không phải Phạm Nhật Vượng sở hữu tài sản của Vingroup.

Cho dù ai đó sở hữu đến 50% cổ phần, dẫn đến quyền sở hữu 50% của một công ty, nhưng nó không cho cổ đông quyền sử dụng tòa nhà, thiết bị, hay tài sản của công ty.

Tuy về bản chất là vậy, nhưng vì ai đó hoặc nắm cổ phần chi phối, và có tiếng nói lớn chẳng hạn. Bạn có thể đưa ra những quyết sách lớn mà sự phản đối không hiệu lực, bởi dựa theo số lượng cổ phiếu nắm giữ chứ không phải số người.

Tuy nhiên đây là vấn đề nhạy cảm, nếu sếp đưa ra những điều chỉ có lợi cho bản thân hại cho cổ đông như vụ APC, thì tự động trên thị trường giá APC xuống rất thấp, và người thiệt hại lớn nhất cũng chính là lãnh đạo. (Tin tại đây)

Ngoài ra, vì công ty có tính Pháp nhân. Nên nợ của công ty, bạn cũng không có trách nhiệm trả nợ.

Công ty nợ, bạn không nợ. Nên nếu lỡ thanh lý, bán công ty, hay phá sản thì công ty phải trả nợ trước, nếu còn dư tiền thì chia cho cổ đông, còn không đủ trả nợ thì cổ phiếu bạn nhận là 0 đồng, chứ bạn không bù nợ cho công ty.

III. Những quyền lợi và lợi ích của đầu tư cổ phiếu là gì?

Vì bạn nắm giữ cổ phần của công ty, nên bạn có quyền tham gia các quyết định hoạt động của công ty và hưởng lợi nhuận từ công ty dựa vào tỷ lệ % mình nắm giữ.

Khi nắm giữ cổ phiếu, bạn có quyền tham gia đại hội cổ đông. Bạn có quyền bỏ phiếu chọn hội đồng quản trị, chọn tổ chức kiểm toán, hoặc các hoạt động lớn của công ty như sáp nhập công ty…

Mức độ quyền của bạn phù thuộc vào số lượng cổ phiếu bạn nắm giữ, chứ không phải là số lượng người. Người nắm cổ phiếu thì có quyền hơn.

Nếu bạn có nắm số lượng lớn cổ phiếu (>= 5%) ­­

Lấy công ty Vinamilk thật để ví dụ.

Vinamilk có 1,74 tỷ cổ phiếu lưu hành, bạn nắm 10.000 cổ phiếu Vinamilk, khi đó bạn sở hữu 0.00057% công ty. Dù bạn chiếm một tỷ lệ rất nhỏ, nhưng nên nhớ Vinamilk lãi tầm 10.000 tỷ đồng/năm, khi đó nếu trả hết lợi nhuận về tay cổ đông thì bạn sẽ có tầm 77 triệu đồng/năm

Nếu bạn không muốn sở hữu cổ phiếu Vinamilk nữa, bạn có thể bán 1 phần hoặc bán hết cổ phiếu Vinamilk trên sàn chứng khoán.

Ở góc độ nhà đầu tư cá nhân, CophieuX – Ngọ nhận thấy rất nhiều lợi ích khi đầu tư cổ phiếu.

Bản chất của đầu tư cổ phiếu là hoạt động kinh doanh và đầu tư. Nếu bạn có kiến thức đúng, kiểm soát tâm lý ham muốn giàu nhanh của mình tốt. Thì cổ phiếu chứng khoán là kênh đầu tư tuyệt vời.

Với thị trường chứng khoán, thì nó dễ mua bán hơn bất động sản.

Nếu bạn nắm vài chục tỷ, 100 tỷ đồng cổ phiếu gồm nhiều mã trên sàn như danh sách VN30 thì bạn vẫn có thể bán nó trong 1 ngày, thậm chí 1 tiếng đồng hồ là xong!

Đối với nhà đầu tư ít tiền hơn, cổ phiếu như là một kênh tiết kiệm, và đầu tư dù vốn bạn là 10 triệu hay 1 tỷ. Và có thể mua thêm từ mỗi khi nhận lương, giúp bạn hình thành tư duy tiết kiệm và đầu tư.

Tuy nhiên, chứng khoán bạn phải cần kiến thức đúng khoa học, điều này không phải bạn cứ lên web đọc, đọc sách hay diễn đàn! Hãy cẩn thận với những thứ na ná kiến thức!

Hãy luôn chọn kiến thức đã kiếm định hàng chục, hàng trăm năm và học theo những người giỏi nhất và kiên định thực hiện theo chiến lược của mình.

IV. 5 đặc điểm của cổ phiếu là gì?

• Không có kỳ hạn và không hoàn vốn.

Cổ phiếu của công ty nó sẽ tồn tại mãi mãi nếu công ty còn hoạt động, trừ trường hợp ai đó mua 100% công ty.

Cổ phiếu không phải là sổ tiết kiệm, nó không có kỳ hạn. Bạn cũng không thể bắt buộc công ty mua lại cổ phiếu của bạn và hoàn vốn cho bạn. Nhưng bạn có thể bán cho người mua khác với một mức giá thuận mua vừa bán.

Nhưng công ty có quyền thu mua lại cổ phiếu của mình, bạn có quyền bán nó hoặc không cho công ty, nhằm tối đa lợi nhuận cho mỗi cổ phiếu.

Ví du: Công ty có 100 triệu cổ phiếu, lãi hàng năm là 200 tỷ đồng. Tương ứng với mức lãi 2000 đồng/cp.

Khi công ty bỏ tiền ra mua lại cổ phiếu (thường sẽ theo giá thị trường hoặc cao hơn) 10 triệu cổ phiếu, nếu năm sau công ty vẫn lãi 200 tỷ đồng thì bây giờ số lượng cổ phiếu chỉ còn 90 triệu. Khi đó tương ứng lãi 2.222 đồng/CP

• Cổ tức không ổn định.

Cổ tức là phần doanh nghiệp lãi, trích tiền chia cho cổ đông. Những năm gần đây, Công Viên Đầm Sen (DSN) chia cho mỗi cổ đông hàng năm là 5.600 đồng cho mỗi cổ phiếu nắm giữ.

Về cơ bản, cổ tức phục thuộc vào hoạt động kinh doanh sinh lãi hay không và chính sách phân phối cổ tức của nó.

Lợi nhuận của doanh nghiệp thường biến động, nhưng cũng có những doanh nghiệp làm ăn khá ổn định và trả cổ tức đều đặn.

• Giá cổ phiếu biến động mạnh.

Giá cổ phiếu phụ thuộc vào tình hình hoạt động của doanh nghiệp, triển vọng và quan điểm nhà đầu tư. Ngoài ra còn nhiều yếu tố khác, trong 1 năm trung bình có thể giá cao nhất năm gấp đôi giá thấp nhất năm.

• Thanh khoản cao

Cổ phiếu được xem chung là kênh dễ mua và dễ bán. Tuy nhiên không phải tất cả cổ phiếu nào cũng vậy, có những cổ phiếu chẳng ai mua bán, do giá quá thấp, do giá quá cao, hay do lượng trôi nổi ít.

Nhưng xét cho cùng cổ phiếu vẫn được xem là có tính thanh khoản cao, dễ chuyển thành tiền mặt

• Tính rủi ro cao

Vì giá cổ phiếu rất dễ biến động, nên nó được xem là rủi ro cao. Cổ phiếu riêng lẻ, một ngày cổ phiếu có thể tăng 10%, hoặc giảm 10%, nhưng đa số thời gian giao động trong biên độ hẹp.

Nhưng tính lâu dài, tổng hòa cổ phiếu sẽ luôn tăng trong dài hạn, mà cụ thể là chỉ số Vn-Index luôn tăng lên.

Ngoài ra, Cổ phiếu là một tài sản thực sự như vàng, bất động sản, tiền, trang sức…nên nó có thể thừa kế tặng cho.

Cổ phiểu có tính tư bản giả, thể hiện nó là giấy tờ có giá, có giá trị như tiền. Khi phá sản thì cổ đông là người được chia cuối cùng, sau khi công ty thanh toán xong các khoản nợ.

V. Có các dạng cổ phiếu nào?

Có rất nhiều cách để phân loại cổ phiếu.

Về hình thức: thì có cổ phiếu ghi danh và cổ phiếu vô danh.

Ngoài ra bạn còn nghe nhiều thuật ngữ như cổ phiếu thưởng, cổ phiếu ESOP, cổ phiếu quỹ, cổ phiếu giá trị, cổ phiếu tăng trưởng, cổ phiếu bluechip, cổ phiếu penny, cổ phiếu chu kỳ, cổ phiếu phòng thủ, cổ phiếu đầu cơ…

Nhưng dựa vào quyền lợi của người nắm giữ. Chỗ này là điều bạn quan tâm hơn cả. Khi đó cổ phiếu được chia thành 2 loại: Cổ phiếu phổ thông (hay cổ phiếu thường) & cổ phiếu ưu đãi.

Cổ phiếu phổ thông là gì?

Đây mới là cổ phiếu bạn mua và đa số nhà đầu tư mua! Cổ phiếu phổ thông được giao dịch trực tiếp trên sàn. Mỗi cổ phiếu phổ thông sẽ có 1 phiếu biểu quyết trong đại hội cổ đông.

Khi bạn đề cập đến cổ phiếu, thì được hiểu ngay đến cổ phiếu phổ thông. Bạn có quyền hưởng cổ tức, bầu ban lãnh đạo.

Cổ phiếu ưu đãi là gì?

Cổ phiếu ưu đãi là có thể hiểu là sự kết hợp giữa cổ phiếu phổ thông và trái phiếu.

Cổ phiếu ưu đãi sẽ có những đặc quyền dựa trên thảo thuận của 2 bên, có thể có quyền biểu quyết rất cao ví dụ 1 cổ phiếu ưu đãi có quyền biểu quyết bằng 10 cổ phiếu phổ thông, nhưng thông thường sẽ không có quyền biểu quyết, và không được giao dịch trên sàn chứng khoán.

Một số ưu điểm của cổ phiếu ưu đãi, như đảm bảo mức cổ tức cố định bất chấp tình hình lãi lỗ của công ty, khi phá sản thì được thanh toán trước cổ phiếu phổ thông chỉ sau các loại nợ

VI. Lịch sử của cổ phiếu:

Nếu truy về nguồn gốc, thì lịch sử của cổ phiếu có từ thời đế chế La Mã, khi các công ty tư nhân lớn bán cổ phần cho công dân La Mã, nhằm mở rộng hoạt động kinh doanh.

Nổi tiếng nhất, là công ty Đông Ấn Hà Lan (1602), phát hành cổ phiếu ra công chúng. Từ 1602 đến 1796, họ đã giao dịch 2,5 triệu tấn hàng hóa với châu Á trên 4.785 tàu và gửi một triệu người châu Âu đến châu Á làm việc.

Sự kiện này và sự cổ phần hóa ảnh hưởng mạnh đến sự tăng trưởng kinh tế châu Âu bấy giờ & sau này.

VII. Cổ phiếu có phải là cờ bạc?

Như phân tích trên, khi sở hữu cổ phiếu thì bạn sở hữu một phần doanh nghiệp. Do đó giá cổ phiếu sẽ phụ thuộc vào bản thân doanh nghiệp và sự tính toán của nhà đầu tư

Hình ảnh cổ phiếu thường thể hiện bản thân doanh nghiệp. Nhưng không phải cứ doanh nghiệp tốt là cổ phiếu tốt.

Nó còn phụ thuộc mức giá bạn mua. Mua xe SH dù dòng xe máy chất lượng nhưng giá 500 triệu/chiếc thì cần xem lại!

Do đó để đầu tư cổ phiếu bạn cần chiến lược đúng và đã được kiểm định để đầu tư cổ phiếu. Khi đó thì bạn mới đầu tư thực thụ, chứ bạn chứ nghe ngóng, thấy người ta mua, bạn mua; người ta bán bạn bán thì trước sau gì cũng thua.

Đầu tư cần phải đảm bảo lợi nhuận lâu dài và bền vững. Khi đó nó thực sự là kênh đầu tư hấp dẫn, và chứng khoán không là cờ bạc (Xem thêm)

Còn bạn mua bán theo cảm tính thì bạn sẽ thua, không sớm thì muộn khi đó rất giống với cờ bạc.

VIII. Lãi cổ phiếu đến nhờ đâu?

Lãi cổ phiếu đến từ 2 nguồn chính:

1.Cổ tức

2. Sự tăng giá cổ phiếu

Cụ thể:

(1) Cổ tức là phần tiền được công ty trích từ lợi nhuận hàng năm và gửi ngược lại nhà đầu tư.

Ví dụ cổ tức hằng năm của Vinamilk khoảng 5000đồng/cổ phiếu, Đầm Sen (mã DSN) tầm 5.600đồng/cổ phiếu.

Xem thêm chiến lược đầu tư cổ tức.

( 2) Sự tăng giá: Khi bạn mua giá 50.000 đồng/cổ phiếu và bán ra với giá 60.000 đồng/cổ phiếu khi đó bạn sẽ lời 10.000đồng/cổ phiếu.

Ví dụ: Trong 13 năm bạn mua cổ phiếu VNM, kể cả cổ tức tái đầu tư và tăng giá bạn lãi 38 lần

IX. Làm thế nào để mua bán cổ phiếu?

Trong thế giới internet ngày, việc mua bán cổ phiếu thuận lợi hơn bao giờ hết.

Đầu tiên bạn phải mở một tài khoản ở công ty chứng khoán (Bạn đọc: Cách mở và 5 công ty chứng khoán tốt nhất). Sau đó bạn nộp tiền vào.

Bạn có thể tự giao dịch qua các thiết bị kết nối internet như: Smartphone, máy vi tính, laptop, máy tính bảng…

Bạn cũng có thể gọi lên công ty, yêu cầu họ đặt lên dùm.

Điều này hoàn toàn dễ dàng

X. Làm thế nào để trở thành nhà đầu tư cổ phiếu thành công?

Trong chứng khoán, bạn có thể nhắm mắt mua bất kỳ mã nào đó. Nhưng đó là cách không sớm thì muộn bạn sẽ thua lỗ.

Để thắng chứng khoán:

Tiếp cận những kiến thức đúng về đầu tư. Biết bao NĐT tham gia chứng khoán lên diễn đàn hỏi, theo dõi, đọc báo, đọc internet, đọc sách nhưng rồi lại thua to.

Có thể bạn sẽ biết, nhưng chỉ biết ở mức độ nhận thức 1 trên 6 thang mức độ nhận thức của đại học Chicago (biết, hiểu, làm, phân tích, tổng hợp, sáng tạo), nên thua lỗ!

• Bạn phải tiếp cận càng sớm càng tốt kiến thức đúng, đã kiểm nghiệm nhiều chục năm.
• Phải học từ những NĐT giỏi nhất của thế giới.
• Từ đó xây dựng một chiến lược đầu tư đúng khoa học và tuân theo nó.

Khi đó bạn sẽ kiếm được tiền, và cổ phiếu sẽ là mỏ vàng thực sự của bạn.

Giống như Peter Lynch chia sẻ đối với nhà đầu tư cá nhân:

Chứng khoán là môn Toán lớp 4, và là 1 buổi giải trí cuối tuần.

P/S: Hồi đó chưa có sự hỗ trợ của internet, giờ có lẽ là 1 buổi giải trí mỗi tháng! Đầu tư chứng khoán đơn giản phải không?

Nguyễn Hữu Ngọ
Đào tạo chứng khoán & Tư vấn đầu tư
SĐT – Zalo: 096.774.6668
Chat Messenger: TẠI ĐÂY
Chat Zalo: TẠI ĐÂY