Nicolas Darvas – Bài học từ vũ công đến kỳ tài phố Wall

Nicolas Darvas — một vũ công chuyên nghiệp kiêm nhà đầu tư chứng khoán thành công kỳ lạ trong thập niên 1950 – ông là tác giả 2 cuốn sách đã xuất bản ở Việt Nam là: “Tôi đã kiếm 2 triệu đô la từ thị trường chứng khoán như thế nào?”, và “Phố Wall – 1 Las Vegas khác”.

Thực tế thú vị, ông đã đến Việt Nam với vai trò một vũ công; và dù luôn đi lưu diễn quốc tế như vậy, thời đó cũng chưa có bảng điện như bây giờ – nhưng ông đã thiết kế ra lý thuyết chiếc hộp dựa vào biến động giá để chinh chiến và kiếm tiền từ thị trường chứng khoán.

Vậy một vũ công chuyên nghiệp, và nhà đầu tư nghiệp dư đã để bài học học thực tiễn gì cho hậu thế? Khi nghiên cứu sâu về Nicolas Darvas, bạn sẽ thấy bạn gần giống ông hơn là mấy nhà đầu tư lớn, mỗi người sẽ học được nhiều điều khác nhau, đó có thể là cách xử lý thông minh trên thị trường, tư duy độc lập hoặc kỷ luật sắc đá.

Bây giờ hãy xem xét các bài học từ ông:

Không cần làm việc ở phố Wall để chiến thắng phố Wall

Darvas cho thấy bạn không cần phải là chuyên gia tài chính “khoác cà vạt” hay làm việc ở trung tâm tài chính để kiếm lợi nhuận lớn. Ông bắt đầu đầu tư trong khi đi lưu diễn quốc tế, và vẫn đạt được thành công lớn nhờ vào hệ thống kỷ luật và logic riêng.

Thực tế mà nói, bản thân Ngọ đầu tư từ 2013 và chẳng bao giờ làm việc cho công ty chứng khoán nào cả. Ngọ thấy đó là một lợi thế để tư duy độc lập và có góc nhìn độc đáo của riêng mình, phù hợp với mình.

Hầu hết nhà đầu tư cá nhân Việt Nam, nếu đầu tư thì cũng chỉ là đầu tư tay trái, thậm chí là đầu tư bằng chân trái hơn – tức là phụ của phụ của phụ hơn. Đó là một cách tiếp cận hay để có thể tận hưởng cuộc sống và kiếm tiền.

Giao dịch theo hệ thống, không theo cảm xúc

Darvas nổi tiếng với “Lý thuyết chiếc Hộp Darvas” — một phương pháp xác định điểm mua dựa trên hành vi giá. Ông chỉ mua khi cổ phiếu vượt ra khỏi hộp giá mà nó đang tích lũy, tức là khi nó cho thấy dấu hiệu rõ ràng về sức mạnh. Ông không giao dịch theo linh cảm, mà luôn theo nguyên tắc định sẵn.

Do đó, ta cũng nên tạo ra một hệ thống của riêng ta và đầu tư theo hệ thống đó bất kể người ta nghĩ gì. Chính hệ thống quyết định chứ không phải để cảm xúc, niềm vui, nỗi buồn hay niềm hy vọng.

Ví dụ: Khi 1 cổ phiếu X giao dịch giữa giá 30k và 33k trong vài tuần, ông sẽ tạo thành cái hộp với 2 chốt chặn dưới là 30k và chốt chặn trên là 33k. Khi giá vượt trên 33k, kèm khối lượng tăng mạnh, ông sẽ mua vào.

Chỉ đầu tư vào cổ phiếu đang trong xu hướng tăng mạnh

Darvas tập trung vào các cổ phiếu có động lực giá mạnh và có câu chuyện tăng trưởng hấp dẫn. Ông tin rằng những cổ phiếu mạnh nhất sẽ tiếp tục tăng — miễn là chưa có dấu hiệu suy yếu kỹ thuật.

Trong sách ông đề một số công ty như Syntex hay Lorillard – khi giá cổ phiếu tăng không ngừng vì nhà đầu tư kỳ vọng về doanh thu và lợi nhuận tăng nhiều. Nhiều người nghĩ cổ phiếu “quá đắt”, nhưng ông mua nó vì nó đang có xu hướng tăng giá và phù hợp với lý thuyết chiếc hộp của mình.

Luôn giới hạn rủi ro và cắt lỗ nhanh chóng

Một nguyên tắc không thể thiếu của Darvas là luôn đặt lệnh dừng lỗ (stop-loss) ngay khi mở vị thế. Nếu cổ phiếu đi ngược kỳ vọng, ông cắt lỗ ngay mà không do dự. Điều này giúp ông bảo vệ vốn và giữ tâm lý ổn định.

Ngọ cũng thường nói, chốt lời là bản năng còn cắt lỗ là bản lĩnh. Đối với nhà đầu cơ, muốn có kết quả tốt thì bắt buộc phải giỏi cắt lỗ. Không giỏi cắt lỗ thì đừng nghĩ đến chuyện thành công.

Darvas sẽ bán khi  rớt xuống chặn dưới của chiếc hộp.

Kiến thức thị trường đến từ thực hành và quan sát, không từ tin đồn

Darvas từng thất bại khi nghe theo lời khuyên của người khác. Từ đó, ông chỉ tin vào hệ thống mà ông tự kiểm chứng bằng dữ liệu. Ông không nghe “mách nước” từ môi giới hay tin nội bộ, mà chỉ tin vào giá và khối lượng giao dịch.

Thực tế, khi đọc sách bạn sẽ thấy hành trình đầu tư của ông cũng trải qua nghe ngóng, tin đồn và đủ thể loại như đại đa số nhà đầu tư khác ở Việt Nam thôi. Tuy nhiên theo thời gian, ông đã từ bỏ điều này qua quá trình thực hành và quan sát. Thêm nữa, ông còn CẤM môi giới liên hệ hay cung cấp thông tin gì với mình, mà chỉ yêu cầu môi giới làm theo chỉ thị của mình. Ông tự nghiên cứu tất cả.

Kỷ luật là lợi thế cạnh tranh bền vững

Darvas tin rằng kỷ luật trong hành vi và tuân thủ hệ thống chính là yếu tố phân biệt giữa thành công và thất bại. Trong thị trường đầy cảm xúc, người giữ được nguyên tắc là người sống sót và chiến thắng.

Darvas không có thông tin nội bộ, không có công cụ hiện đại, nhưng ông có thứ quan trọng nhất: kỷ luật thép. Khi đã định ra quy tắc, ông tuân thủ tuyệt đối, không dao động bởi cảm xúc hay lời dụ dỗ từ thị trường. Trong thị trường đầy nhiễu loạn, sự nhất quán ấy là vũ khí mạnh mẽ.

Ví dụ: Nhiều lần cổ phiếu của ông đi ngang trong nhiều tuần khiến nhiều người nôn nóng bán ra hoặc chuyển sang mã khác. Nhưng Darvas vẫn kiên nhẫn giữ lệnh cho đến khi có tín hiệu phá vỡ rõ ràng — lúc ấy ông hoặc mua thêm, hoặc thoát lệnh. Sự trung thành với chiến lược đã giúp ông tránh được giao dịch thừa và sai lầm vì tâm lý.

Trong quân đội, ta đã từng nghe câu: Kỷ luật là sức mạnh. Thực tế, trong đầu tư cũng vậy thôi. Muốn đầu tư tốt, bạn phải có tính kỷ luật.