Cổ phiếu thưởng là gì? Hay trò đời “Dở Khóc Dở Cười”

Cổ phiếu thưởng – cũng là 1 khoản mục bình thường của một doanh nghiệp. Nhưng đôi khi xảy ra cuộc chiến giữa các bên. Nó rất thú vị.

Qua bài này, bạn sẽ học được:

• Cổ phiếu thưởng là gì?
• Những loại hình cổ phiếu thưởng
• Bản chất cổ phiếu thưởng
• Nhà đầu tư cần chú ý điều gì về cổ phiếu thưởng.

Cổ phiếu thưởng là gì?

Cổ phiếu thưởng (tiếng Anh: bonus shares) là việc một công ty cung cấp thêm cổ phiếu cho các cổ đông hiện tại của mình mà không yêu cầu họ phải trả thêm tiền. Và có thể cổ phiếu thưởng được áp dụng cho lãnh đạo công nhân viên.

Sau một năm tài chính, thay vì trả cổ tức bằng tiền mặt, hoặc không trả cổ tức, thì một công ty có thể giải quyết thể trả cổ tức bằng cổ phiếu hoặc thưởng cổ phiếu.

Quá trình cấp phát cổ phiếu thưởng thường được thông qua bởi quyết định của Hội đồng quản trị và được thông báo đến cổ đông thông qua các thông báo chính thức, hoặc thông qua đại hội cổ đông.

Việc cấp phát cổ phiếu thưởng có thể mang lại một số lợi ích nhất định.

Đối với công ty, việc cấp phát cổ phiếu thưởng giúp tăng số lượng cổ phiếu trên thị trường, từ đó tăng tính thanh khoản và sự hấp dẫn của cổ phiếu. Và vẫn giữ lại tiền công ty để phục vụ việc phát triển của nó.

2 loại cổ phiếu thưởng và câu chuyện hậu trường

Có 2 loại cổ phiếu thưởng phổ biến trong giới đầu tư: (1) Cổ phiếu thưởng cho cán bộ công nhân viên. (2) Cổ phiếu thưởng dưới dạng cổ tức bằng cổ phiếu.

Thưởng cho cán bộ công nhân viên: Thưởng vì giỏi hay trộm tiền cổ đông hợp pháp.

Đầu tiên, ta hiểu doanh nghiệp phát hành 1 lượng cổ phiếu thưởng (ESOP) để thưởng cho bộ phận quản lý, cán bộ công nhân viên – những người có đóng góp cho doanh nghiệp. Lý thuyết là thế.

Có 2 dạng là doanh nghiệp mua cổ phiếu quỹ, trích từ ngân quỹ ra và thưởng cho doanh nghiệp. Một dạng là quyền mua dạng ESOP – dạng thứ 2 phổ biến hơn ở Việt Nam.

Ngọ thích doanh nghiệp có nắm 1 lượng cổ phiếu nhất định, để gắn kết da thịt cuộc chơi với công ty. Ở đây nó vừa sinh ra ưu điểm và nhược điểm của loại hình này.

• Những nhân viên, sếp có động lực làm việc hơn, khi cổ phiếu gắn bó với công ty.

Trường hợp 1: Cổ phiếu thưởng cho người có công đóng góp

Đây là việc doanh nghiệp dùng 1 lượng cổ phiếu thưởng (hay còn gọi là ESOP) để thưởng cho bộ phận quản lý, cán bộ công nhân viên, những người có đóng góp lớn cho doanh nghiệp. Nó có thể khích lệ tinh thần làm việc của bộ phận quản lý, ban lãnh đạo.

Do đó, gia tăng lợi ích của cổ đông.

Mọi thứ làm tốt đều xứng đáng được thưởng. Ngọ luôn đồng ý ở mặt tích cực và khách quan của cổ phiếu thưởng cho người quản lý với một mức hợp lý.

Trường hợp 2: Trò trộm tiền hợp pháp của cổ đông của những người sếp lớn.

Nói về mặt câu chữ, định nghĩa bản chất cổ phiếu thưởng là gì – mọi thứ luôn có vẻ tốt đẹp.

Giống như vượt đèn đỏ – xe máy phạt 1 triệu, nhưng thực tế nhiều khi người vi phạm chỉ mất có 300-500k và không  có biên lai.

Ngọ thích đề cao tính thực tế hơn là những gì ghi kiểu để cho biết. Đối với một công ty TNHH 1 TV, thì bạn có thưởng bao nhiêu cũng chỉ là tiền túi trái sang túi phải của bạn.

Nhưng đối với một công ty cổ phần, sinh ra mâu thuẫn giữa người chủ sở hữu và người đại diện, khi bạn nắm tỷ lệ nhỏ  – và ban quản trị nắm tỷ lệ nhiều nhất nhưng nhỏ  – thường có đủ động cơ và quyền để thực hiện điều này.

Với 1 câu văn vẻ, kinh điển: “Nếu chia cổ phiếu thưởng – tôi sẽ thiệt hại nhiều nhất vì tôi nắm nhiều nhất”.  Nhưng tỷ lệ cổ phần lại tăng lên một cách đáng kể, không tương xứng với năng lực. Dạng kịch sĩ người bị hại, để được hưởng lợi nhiều nhất!

Thưởng cho cán bộ nhân viên, ESOP, lúc nào cũng nhân danh cổ đông – được đại hội cổ đông cho phép, nhưng có 2 vấn đề ở đây – người được thưởng luôn có 1 tỷ lệ biểu quyết vừa đủ cao, và cổ đông nhỏ gọi là cò con thì bản năng lúc nào cũng nhất trí.

Thậm chí trên sàn có công ty tỷ lệ ESOP đến 5% mỗi năm– Năm phần trăm, bạn không đọc nhầm đâu!

Chúng tôi cũng tìm kiếm lãnh đạo có 3 điều: trí thông minh, năng lượng và sự chính trực. Nếu họ không có cái thứ 3, thì bạn nên hy vọng họ cũng không có hai cái đầu tiên. Nếu họ không chính trực, thì thà họ ngu ngốc và lười biếng còn hơn – Warren Buffett

Bạn sẽ thấy cổ phiếu thưởng sẽ hiếm khi diễn ra đối với những công ty có cổ đông chi phối mạnh và có quyền phủ quyết – ví dụ VNM, BMP, SAB, VIC…

Nói chung quy lại, tùy vào công ty nó sẽ có thiên hướng 1 trong 2 trường hợp sau:

Ở trong 1 bài viết kiến thức nhỏ, Ngọ không phân tích sâu sắc những thủ thuật và làm sao doanh nghiệp thụt lùi nhưng vẫn có vẻ bề ngoài sáng để ban quản lý được thưởng.

Cổ phiếu thưởng cho cổ động hiện hữu là gì?

Cổ phiếu thưởng cho cổ đông cổ đông hiện hữu là gì?

Đây là một hình thức mà tất cả cổ đông được nhận số lượng cổ phiếu theo tỷ lệ tương ứng với tỷ trọng nắm giữ.

Ví dụ: 10:1, tức là cổ đông nắm giữ cứ 10 cổ sẽ được nhận thêm 1 cổ phiếu mới. Nếu ta nắm 150 cổ phiếu thì sẽ nhận thêm 15 cổ phiếu mới.

Bản chất việc thưởng cổ phiếu thưởng, tương đương với việc trả cổ tức bằng cổ phiếu.

Hãy tưởng tượng một Công ty XYZ có tất cả 100 cổ phiếu, trong đó X nắm 10 cổ phiếu, Y nắm 30 cổ phiếu và Z nắm 60 cổ phiếu. Tương ứng với mức độ làm chủ trong công ty của (X,Y,Z) là (10%, 30%, 60%).

Bây giờ ta phát hành cổ phiếu thưởng với tỷ lệ 10:1, khi đó thay vì (X,Y,Z) có số lượng ban đầu là  (10, 30,60) thì giờ thành (X,Y,Z) mới = (11, 33, 66). Cho nên mức độ làm chủ trong công ty X,Y,Z  cũng chỉ là 10%, 30%, 60% – không có xíu thay đổi nào.

Cho nên về THỰC CHẤT việc chia cổ phiếu thưởng trong trường hợp này là như không chia. Cho nên Warren Buffett, cũng không thèm chia tách cổ phiếu hạng A, và nó hiện có giá hơn 500.000 USD/cổ phiếu.

Nó chỉ thay về mặt danh nghĩa,về mặt kế toán dạng tiền túi trái sang tiền túi phải. Dù cũng chỉ là tiền của công ty mà thôi. Thường chỉ thay đổi về mặt kế toán.

Cụ thể:

• Chuyển tiền từ lợi nhuận giữ lại sang mục vốn điều lệ. Vốn chủ sở hữu = Lợi nhuận giữ lại + Vốn điều lệ: không đổi.
• Tỷ lệ sở hữu cổ đông vẫn y chang không thay đổi, như ví dụ X,Y, Z cũng tương ứng 10%, 30%, 60%.
• Chỉ là số lượng cổ phiếu tăng lên, công ty XYZ có 100 cổ thành 110 cổ – nên giá nó sẽ giảm xuống tương ứng, vì giá trị công ty XYZ không đổi. Ví dụ: Lúc đầu thì 100 cổ giá 22k/cổ phiếu thì khi phát hành cổ phiếu thưởng sẽ là 110 cổ và giá là 20k/ cổ phiếu. Giá trị cũng chỉ là 220k cho toàn công ty không đổi. Nên khi phát hành cổ phiếu thưởng thì sở chứng khoán sẽ điều chỉnh giá tham chiếu cổ phiếu giảm tương ứng.
• Về mặt kế toán thì giá trị sổ sách trên 1 cổ phiếu sẽ giảm do Vốn chủ sở hữu không đổi và số lượng cổ phiếu nhiều hơn, hoặc EPS (lợi nhuận trên một cổ phiếu) cũ và mới có thay đổi. Nhưng vì giá cổ phiếu cũng điều chỉnh giảm nên tỷ lệ định giá như là P/B, P/E không đổi.

Cho nên vì cổ phiếu nhiều hơn, giá thấp hơn nên có thể tác động tâm lý ngắn hạn do nghĩ là rẻ, còn bản chất không đổi.

Thậm chí một số doanh nghiệp chơi trò này để tạo cảm giác doanh nghiệp “có trách nhiệm” với nhà đầu tư.

Việc chia thưởng cổ phiếu cho tất cả cho cổ đông, khác hoàn toàn với việc chia cổ tức bằng tiền mặt. Tiền ở lại công ty có thể cho nhà đầu tư hiểu theo 2 cách (1) dành tiền phát triển công ty; (2) công ty thiếu tiền mặt, tài chính yếu kém.

Để hiểu hơn việc doanh nghiệp trả cổ tức bằng cổ phiếu hay trả cổ phiếu thưởng. Và những điều liên quan, bạn nên đọc bài Cổ tức là gì? Hiểu đúng về cổ tức

Qua bài viết cổ phiếu thưởng là gì – Ngọ hi vọng, bạn có góc nhìn mới về chứng khoán để đầu tư tốt hơn và sinh lãi lớn nhất.

Chia sẻ cuối về cổ phiếu thưởng và sự tưởng thưởng

Đối với bản thân Ngọ, chứng khoán giống như 1 trò chơi Toán học, giàu niềm vui. Nhưng đôi khi nó có thể là cờ vua hoặc là chơi đánh bài. Và đối với người khác – có thể là một môn thể thao. Ngọ và nhiều người đang tận hưởng vẻ đẹp của riêng nó.

Dẫu biết rằng đối với số đông, chứng khoán vẫn là chiếc máy “xay thịt” của họ. Bởi chứng khoán là trò chơi của tiền, tiền đi liền khúc ruột, và họ mất tiền. Chẳng phải bạn vào chứng khoán để kiếm tiền hay sao?

Qua bài cổ phiếu thưởng là gì, Ngọ cũng hiểu được là cuộc đời cũng sẽ tưởng thưởng cho những gì bạn xứng đáng. Tuyệt vời làm sao, khi những đồng tiền bạn kiếm được hoàn toàn sạch!

May mắn thay, chứng khoán hiếm khi phụ thuộc vào trí thông minh, hay những xuất thân. Nó chỉ cần sự kiên nhẫn, và học hỏi… điều mà “đồ nhà quê” cũng làm được. (Ngọ xuất thân nông thôn nhé, chứ không sẽ bị chửi chết)

Giỏi, giỏi hơn nữa – rồi tiền sẽ đến!