Tư duy xác suất & cách làm giàu từ chứng khoán của chuyên gia “giả cầy”

Khi chơi chứng khoán, bạn có bị ảnh hưởng bởi tin tức trên báo đài, mạng xã hội hay dự đoán của các chuyên gia, công ty chứng khoán không?

Nếu câu trả lời là KHÔNG thì chúc mừng nhé. Bạn đúng là “mình đồng da sắt” đấy. Bởi vì, con người khi tiếp xúc với bất kỳ mảnh thông tin nào, dù đúng hay sai, thì cũng sẽ bị ảnh hưởng đến quyết định đầu tư.

Có những người sẽ ngụy biện cho sự ham mê thông tin của mình như này: Tôi đầu tư, dĩ nhiên tôi phải biết chuyện đông chuyện tây, chuyện chính trị, chuyện thế giới thì mới dự đoán được tương lai.

Biết càng nhiều thông tin có giúp bạn thông minh hơn, đầu tư tốt hơn?

Trong tài chính và đặc biệt là trong chứng khoán, tràn ngập những chuyên gia. Mà đã là chuyên gia, dù được phong hay tự phong thì cũng cho rằng bản thân biết tuốt. Và do đó, họ chăm chỉ dự đoán giá cổ phiếu ngày mai, tuần sau, thậm chí năm sau tăng hay giảm, với tâm thế tự tin khó ai sánh kịp.

Bẵng đi một thời gian không ai nhớ đến những lời mà chuyên gia đã nói nữa… thì chuyên gia lại xuất hiện và vỗ ngực tự hào khi dự đoán đúng thị trường hồi tháng trước, năm ngoái hay mùa hè vừa rồi. “Đấy, tôi đã nói rồi mà”, “tôi biết mà”, “tôi biết tuốt mà”…

Chuyên gia có thực sự “coi bói” được thị trường không?

Tính “giả cầy” của các chuyên gia

Có lẽ bạn cũng biết: nghề chuyên gia nghĩa là bạn phải tỏ ra mình thông minh hơn người. Vì thế họ cũng liên tục phải đưa ra dự báo thị trường cho các con dân đang ngày đêm mong ngóng.

Hãy tưởng tượng ngày nào bạn cũng đưa ra dự đoán cho thị trường vào ngày mai, tuần sau và tháng sau. Bạn chỉ cần chọn 1 trong 2 lựa chọn: Tăng hay giảm thì có hôm “mèo mù sẽ vớ được cá rán”.

Dự đoán của bạn sẽ có lúc đúng lúc sai. Lúc dự đoán sai thì im thin thít cho chìm vào quên lãng, lúc đúng thì làm ầm ĩ lên cho người ta nể cái tài dự đoán của mình.

Làm chuyên gia dễ hơn rán trứng.

Thời đi học, chắc có lúc bạn cũng đã đánh lụi bài thị trắc nghiệm. Chọn bừa 1 trong 4 đáp án nhiều khi còn đúng nhiều không tưởng. Huống chi là chuyên gia, chỉ cần chọn giảm hay tăng, tăng hay giảm.

Chứng khoán là xác suất. Nếu bạn không thực sự hiểu bản chất và đầu tư đúng phương pháp thì chẳng khác gì đánh bạc.

Chuyện giao động của thị trường cũng như việc gieo đồng xu.

Xác suất dự đoán đúng cho mặt ngửa hay mặt sấp ở mỗi lần gieo đồng xu là ½, bất kể bạn chọn mặt ngửa hay sấp.

Gieo 1 lần , xác suất dự đoán đúng là ½.

Gieo 2 lần , xác suất dự đoán đúng cho cả 2 lần là ½. ½ = ¼

Gieo 3 lần , xác suất dự đoán đúng cho cả 3 lần là ½. ½. ½ = 1/8

…

Gieo n lần, xác suất dự đoán đúng cho cả n lần là 1/2ⁿ

Xác suất để 1 người dự đoán đúng n lần là 1/2ⁿ

Trong thị trường có hàng chục ngàn chuyên gia liên tục dự đoán, thì sẽ lọt ra 1 gã may mắn chuyên đoán lụi đúng từ năm này qua tháng khác.

Khi đó, người ta sẽ tung hô tán dương vị chuyên gia lỗi lạc này. Nghe răm rắp mọi lời tuôn ra từ miệng nhà dự đoán thiên tài. Trớ trêu thay, ai mà biết được khi nào nữ thần may mắn lại rời bỏ gã. Khi năng lực duy nhất của gã là dự đoán, với xác suất đúng là ½, sai là ½

“Một con khỉ bịt mắt ném phi tiêu vào các trang tài chính của một tờ báo có thể chọn một danh mục đầu tư hoạt động tốt như một danh mục đầu tư được các chuyên gia lựa chọn cẩn thận.” – Burton G. Malkiel

Dù có tự nhận thức được khả năng của mình hay không thì các chuyên gia vẫn hăng say dự đoán. Dù gì thì cũng là một phần công việc của các chuyên gia. Dự đoán sai, mất tiền của người khác. Dự đoán đúng, tiền người khác chảy vào túi mình. Ngại gì mà không ĐOÁN.

Đọc thêm: “Có trời mới biết” – Khi chứng khoán tràn ngập chuyên gia “không biết gì”

Mù về xác suất – ảo tưởng cờ bạc

Làm quen với xác suất

Trong cuộc sống, có rất nhiều thứ là xác suất. Nói đến toán học hay con số, có lẽ nhiều người cảm thấy rối rắm. Để Ngọ lấy một ví dụ đơn giản về dự báo thời tiết để bạn hình dung.

Chẳng hạn, đây là dự báo thời tiết cuối tuần của Hà Nội. Thứ 7 khả năng mưa 50%, chủ nhật khả năng mưa 50%.

Câu hỏi: Khả năng cuối tuần Hà Nội có mưa là bao nhiêu?

Có thể một số người nhanh miệng sẽ trả lời, khả năng mưa cuối tuần là 50% hoặc 100%.

Nhưng chậm lại 1 chút, bạn đọc lại câu hỏi đi…

Khả năng cuối tuần có mưa, nghĩa là có 3 trường hợp: (Thứ 7 mưa+chủ nhật không mưa) và (thứ 7 không mưa+chủ nhật mưa) và ( thứ 7 mưa+chủ nhật mưa) đều thỏa mãn yêu cầu.

Khả năng cuối tuần Hà Nội có: thứ 7 không mưa là 50%, khả năng chủ nhật không mưa là 50%. Xác suất thứ 7 và chủ nhật đều không mưa là: 50%x50%=25%

Do đó, xác suất có mưa vào cuối tuần ở Hà Nội là: 100% -25% = 75%

Ảo tưởng cờ bạc

Sẵn nói về xác suất, Ngọ cũng giới thiệu luôn một trong những lỗi ngụy biện phổ biến của mọi người: “ảo tưởng cờ bạc”.

Nếu bạn ra đường bước chân trái trước và gặp may mắn, thì bạn sẽ mặc định sáng nào cũng phải bước chân trái trước.

Nếu mặc chiếc quần lót màu xanh lá chuối và có buổi thuyết trình thành công, thì có lẽ bạn sẽ thường xuyên ăn vận chiếc quần xanh lá chuối đó.

Nếu bạn mua cổ phiếu XYZ và nó mang tiền về cho bạn hết lần này sang lần khác, thì bạn sẽ phong XYZ là chiến thần của mình. Mặc kệ công ty đó về sau có thua lỗ, nợ nần hay khó khăn đến mức nào.

Nếu bạn là tay mơ, mới chơi chứng khoán đã có lời, bạn sẽ cho rằng mình có năng khiếu phết. Và chúc mừng, bạn đang mắc vào ảo tưởng cờ bạc đấy.

Cờ bạc là bác thằng bần

Hãy nghĩ đến trò Roulette rất phổ biến trong các casino.

Với ai chưa biết thì trò Roulette với 37 số từ 0 đến 36. Mỗi số có xác suất được chọn như nhau.

Người chơi đánh cược vào một số từ 1 đến 36. Do đó, xác suất thắng là 1/37. Xác suất thua là 36/37.

Nếu chọn đúng số, người chơi thắng gấp 35 lần. Chọn sai số thì mất số tiền cược.

Giả sử người chơi đánh cược 100 USD.

Nếu thắng họ được nhận 3500 USD. Nếu thua, họ mất 100 USD.

Do đó, trung bình, số tiền người chơi nhận được là: (3500 x (1/37) – 100 x (36/37)) = -100/37 = -2.7 USD. Trung bình, mỗi lần chơi bạn mất tiền chứ không hề được tiền!

Chơi một vài lần, bạn có một xác suất cực kỳ nhỏ là luôn giành chiến thắng. Nhưng chơi càng nhiều, bạn sẽ là phải hồi quy về trung bình. Cờ bạc, casino chỉ thiết kế để lấy tiền của bạn.

Xác suất hiện diện trong ván bài

Mỗi bộ bài có 52 quân bài với 4 chất (cơ, rô, chuồn, bích).

Xác suất rút được 1 quân bài rô là 1/4 hay 25%.

Xác suất rút được 1 quân 7 là 4/52 =1/13. Bởi vì mỗi bộ bài có 4 quân 7

Xác suất rút được 1 quân 7 cơ là 4/52×1/4=1/52

Xác suất rút được 1 quân bài mà không phải là 7 cơ là 1-1/52=51/52

Nói cách khác, nếu trung bình rút 52 lần thì có 1 lần bạn sẽ trúng quân 7 cơ. Đổi lại, nếu nhờ người khác rút giùm, thì xác suất trúng quân 7 cơ cũng là 1/52. Đơn giản, ai rút trúng, đều nhờ may mắn chứ không phải tài năng thần bí nào đó.

Tóm lại, xác suất hiện diện rất nhiều trong cuộc sống, đặc biệt là trong thế giới tài chính. Có 2 dạng thành công là thành công do năng lực và thành công do may mắn. Khi NĐT không hiểu rõ bản chất thì lời lỗ đều chỉ là do xác suất, may rủi chi phối. Mà đâu ai cũng hên mãi được.

Ngại tính toán, mù xác suất, thiếu phương pháp sẽ khiến NĐT bị phỉnh bởi những vị chuyên gia giả cầy, những tay môi giới ranh mãnh. Hy vọng, NĐT sẽ tìm thấy phương pháp đầu tư đúng cho mình và vận dụng tư duy xác suất để phân tích vấn đề.

Nguyễn Hữu Ngọ
Đào tạo chứng khoán & Tư vấn đầu tư
SĐT – Zalo: 096.774.6668
Chat Messenger: TẠI ĐÂY
Chat Zalo: TẠI ĐÂY